Najaf, Irak
Er zijn een aantal plaatsen in Irak die ik graag wil bezoeken en Eén daarvan is Najaf, de heiligste stad na Mekka en Medina voor de Sjiieten. De stad trekt jaarlijks ongeveer 15 miljoen pelgrims, onder andere uit Iran. Het hoogtepunt voor de pelgrims is een bezoek aan de Imam Ali Moskee. In de moskee is het altaar van Ali ibn Abi Talib, naar verluidt de neef en zwager van profeet Mohammed. Het is overigens niet duidelijk of hij hier echt ligt begraven maar voor de pelgrims geen reden om niet te komen. Een rechtgeaarde Sjiiiet wil in Najaf begraven worden, dicht bij Imam Ali wat een plekje in het hiernamaals veilig moet stellen. Het gevolg is dat de stad een begraafplaats heeft van meer dan 6 miljoen graven met een oppervlakte van meer dan 6 vierkante kilometer. Bestaande graven worden nooit geruimd dus het dijt alleen maar verder uit.
Ik heb een hotel in een pelgrims buurt en zit dus midden in het gewoel en het leven rond de Moskee. Buitenlands toerisme is er niet en ik vind het lastig in te schatten of ik de Moskee in kan als niet moslim en wat wel en niet mag. Als ik een rondje rond de moskee loop en wat door de bazaar struin hoor ik ineens mijn naam roepen. Een man op een brommer spreekt mij aan maar ik herken hem niet. Hij legt uit dat we elkaar aan de grens hebben ontmoet en even bij mijn motor hebben staan praten. Hij heeft mij beter onthouden dan ik hem, hij heet Ahmed. We maken een praatje en ik vraag hem of hij mij de Moskee wil laten zien. We spreken af om ’s avonds te eten en dan naar de Moskee te gaan.
Het is ‘s avond een drukte van jewelste en ik ben blij dat ik Ahmed bij me heb om me door de massa en de bewaking te begeleiden. De Moskee is on-aards mooi. Aan de buitenkant zijn de koepel en minaretten van goud en van binnen zijn er honderdduizenden kleine spiegeltjes. Ik ben oprecht ontroerd. Iedereen probeert het altaar aan het raken en het is drukken, trekken en een gewoel van jewelste. Supposten proberen de gang erin te houden en manen iedereen aan niet stil te staan maar door te lopen. Al met al zijn we een uur binnen en ik had het niet willen missen.
De dag erna maak ik veel foto’s op de pleinen rond de Moskee. Als je er een uurtje zit zie je zomaar 10 begrafenissen aan je voorbijkomen. Kisten met de overledenen worden aan de poort afgegeven (ik zie zelfs auto’s met doodskisten op het dak). Vanaf daar is het lopende band werk. De kist gaat op een elektrisch autootje en worden naar de Moskee gebracht, mannen nemen de kist mee naar het altaar en zitten daarna de kist terug in het autootje. Naar de poort en dan nemen mannen de kist mee naar de begraafplaats. Vrouwen spelen geen rol in het hele gebeuren. Alhoewel ik een aantal vrouwen zie die tweemaal onder de kist doorlopen die door de mannen omhooggehouden wordt. Alles gaat redelijk snel en ik zie door mijn westerse ogen weinig rust, eerbied en respect. Ik weet ook niet zeker of de mannen die de kisten dragen familie zijn of niet. Evengoed mooi om deze rituelen van dichtbij mee te maken.
Ahmed en ik gaan naar het bezoek aan de Moskee ergens een hapje eten en belanden daarna ergens in een soort parkje aan de waterpijp. Als ik ’s avonds alleen terugloop naar mijn hotel raak ik in gesprek met een vrouw. Ze is traditioneel gekleed maar haar Engels is vlekkeloos, het blijkt dat ze in London woont. Ik vraag haar of naar Najaf te komen haar hartenwens was. Ze vertelt het niet heel direct maar ik maak uit haar antwoord op dat ze naar Najaf is gekomen om te sterven. Ik had hier wat over gelezen, Sjiieten die weten dat het einde nabij is komen naar Najaf om daar te sterven en begraven te worden. Moslims moeten binnen 24 uur begraven worden dus als je van ver moet komen is dat geen optie. Hier sterven lost dat probleem op. Ik laat op mijn beurt blijken dat ik haar situatie begrijp. Ik schat in dat ze van mijn leeftijd is. Een kort, intens maar erg mooi gesprek….